Wat maakt verpakkingsmateriaal duurzaam?

Welke verpakkingen staan of liggen er in je buurt? Waarschijnlijk van heel uiteenlopende materialen: plastic, hout, karton, metaal, enz. Is het één nu beter voor het milieu dan het ander? Om dat te weten, moeten we bepalen wat een verpakking nu eigenlijk ‘duurzaam’ maakt. Gelukkig voor jou moet je het antwoord op die vraag niet ver gaan zoeken. Gewoon verderlezen hieronder volstaat.

Vijf basisprincipes om duurzaam te verpakken

Voor we van wal steken, moeten we eerst een belangrijke kanttekening maken: élke verpakking impliceert op zich al een stukje duurzaamheid. Want dankzij een verpakking…

• gaan (verse) producten langer mee,
• is een product beter beschermd tegen beschadigingen tijdens het transport.

Wat kunnen we besluiten? Een verpakking zorgt ervoor dat ons eindproduct langer meegaat en veilig wordt verzonden. Verpakken op zich is dus goed. De vraag is echter hoé we verpakken en welke materialen we gebruiken. Deze 5 basisprincipes helpen ons daarmee op weg:

► 1. Verminderen

Een verpakking is onder andere duurzaam te noemen wanneer het licht en/of compact is. Daardoor verminder je de hoeveelheid gebruikt materiaal en verklein je de CO2-uitstoot. Bovendien kunnen er dan meer pakketten mee in de bestelbus van een koerierdienst. Het valt te verwachten dat koerierdiensten in de toekomst naast het gewicht ook meer rekening zullen houden met het volume van een verpakking. Dat zal zich dan vertalen in een nieuwe berekening van de verzendtarieven. Een paar uitzonderingen nagelaten, zijn we vandaag de dag zo ver nog niet. Enkele voorbeelden van compacte verpakkingsoplossingen:

Doos met variabele hoogte 

De doos met variabele hoogte is uniek in zijn soort omdat hij is voorzien van flappen met rillijnen. Die kan je insnijden en vouwen om de 1 of 2,5 cm. Daardoor pas je de doos eenvoudig aan de omvang van je product aan. Het is vooral handig als je goederen verzendt die qua grootte telkens lichtjes van elkaar afwijken. Resultaat? Compactere dozen met minder opvulmateriaal én minder tape.

Verpakking op maat 

De meest doeltreffende manier om een verpakking compact te houden, is deze volledig op maat te maken van je product. Ook daar bestaan eenvoudige oplossingen voor. Voorbeelden zijn flesverzendozen, boekverpakkingen of verzendzakken. Die laatste zijn vooral populair bij het verzenden van kleding en textiel. Ze sluiten perfect rond je product en vragen vaak geen extra opvulmateriaal.

► 2. Hergebruiken

Duurzaamheid wordt vaak in één adem genoemd met herbruikbaarheid. Een verpakking is herbruikbaar wanneer je ze onbewerkt een nieuw leven kan geven, liefst zo vaak mogelijk. Van verpakkingen die herbruikbaar zijn, moeten minder exemplaren worden geproduceerd. Daardoor hebben we minder grondstoffen nodig en wordt er minder afval geproduceerd. Herbruikbare producten zijn m.a.w. het minst belastend voor het milieu. Hieronder enkele voorbeelden:

Polypropyleen draagtas

De Europese Richtlijn 2015/720 bepaalt dat draagtassen herbruikbaar moeten zijn. Om herbruikbaar te zijn, moet een plastic draagtas een wanddikte hebben van ten minste 50 micron. De lichte zakjes die een consument in de supermarkt kreeg, verdwijnen hierdoor nu al uit het straatbeeld. Een goed alternatief voor die lichte zakjes is de gevlochten polypropyleen draagtas. Hij is supersterk en tot wel 400 keer te hergebruiken. Nog andere sterke draagtassen zijn gemaakt van polyester, jute of katoen.

Koerierbak en plastic pallet

Je goederen vervoeren kan op zoveel manieren… Een van de best herbruikbare oplossingen is de koerierbak. Hij wordt vooral gebruikt door bedrijven die hun producten ‘intern’ willen verzenden, dus van en naar hun winkels of andere vestigingen. De koerierbak is gemaakt van polypropyleen. Daardoor is hij niet alleen sterk, maar ook licht. Eenmaal uitgeladen, kunnen de koerierbakken in elkaar worden geschoven waardoor ze maar een minimale plaats innemen.

Een ander voorbeeld is de plastic pallet. Ook deze kan makkelijk een groter aantal keren worden hergebruikt in tegenstelling tot varianten in karton of houtvezel. Hij is bovendien veel lichter dan standaardpallets van hout. Dat staat dus gelijk aan minder CO2-uitstoot tijdens het transport.

► 3. Vervangen

In de derde plaats moeten we er ons bewust van zijn, dat er voor nagenoeg elk verpakkingsmateriaal wel een duurzaam alternatief bestaat. Dat kan dan gaan om producten die geheel of gedeeltelijk recyclebaar zijn, die gemaakt kunnen zijn van gerecyclede materialen of van hernieuwbare grondstoffen. Enkele voorbeelden van vervangbare oplossingen met een groeiende populariteit zijn:

► 4. Hernieuwen

Een hernieuwbare verpakking is gemaakt van grondstoffen met een 100% organische oorsprong. Ze zijn ‘hernieuwbaar’ aangezien de natuur ze ons bijna onbeperkt kan blijven aanleveren. Papier en karton zijn bekende voorbeelden. Dankzij een duurzaam bosbeheer kan hout (de grondstof van papier) eindeloos worden hernieuwd. Andere voorbeelden van zulke hernieuwbare bronnen zijn:

Bamboe en plantaardig zetmeel

Als alternatief voor wegwerpplastics gebruikt men vaak bamboe of zetmeel. Deze materialen breken van nature makkelijk af in het milieu omdat ze van plantaardige oorsprong zijn. Veelgebruikte toepassingen zijn opvulchips op basis van erwten of luchtfolie op basis van aardappelzetmeel.

Biobased plastics

Biobased plastics zijn volgens de Europese norm EN16575 plastics die geheel of gedeeltelijk gemaakt zijn uit biomassa. De eigenschappen van bioplastics zijn de laatste jaren aanzienlijk verbeterd en kunnen de concurrentie aan met conventionele plastics op het niveau van flexibiliteit, bedrukbaarheid, transparantie, enz.

Een bekende vorm van een biobased plastic is PLA (PolyLactic Acid of polymelkzuur). Het is een materiaal dat geschikt is voor verpakkingen en wordt gemaakt van hoofdzakelijk maïszetmeel. Het wordt onder andere gebruikt voor het maken van bestek, schaaltjes en als coating bij kartonnen bekertjes.

► 5. Recyclen

Een laatste factor die kan bepalen of een verpakking duurzaam is, is de mate waarin je die verpakking kan recyclen. Het belang van recycling vertaalt zich bovendien in het beleid van de EU. Ze stuurt aan op een circulaire economie: de afvalstoffen van nu moeten de grondstoffen worden van morgen.

Wie wilt recyclen, zal eerst moeten sorteren. Om dat proces voor de consument te vergemakkelijken, is het aan te raden om te verpakken met mono-materialen. Dat betekent dat je één type grondstof gebruikt voor alle onderdelen van de verpakking (= papier, plastic, glas, hout, enz.). Alles mag dan in één keer in dezelfde sorteercyclus terechtkomen. Concrete voorbeelden hiervan zijn:

Verpakkingen van papier of karton

Papier en karton zijn in Europa een van meest gerecyclede materialen. In Nederland zou volgens schattingen tot 87% van al het papier en karton worden ingezameld voor recycling. Een verpakking met papier als mono-materiaal zou er als volgt kunnen uitzien:

Verpakkingen van plastic

Voor sommige toepassingen is het beter en milieuvriendelijker om te kiezen voor een volledig plastic verpakking. Plastic is goed recyclebaar. Iets wat vooral binnen bedrijven reeds goed wordt opgevolgd. Wie plastic als mono-materiaal wil gebruiken, komt al snel uit bij verzendzakken, schaaltjes of blisterverpakkingen. Combineer je verschillende soorten plastic in één verpakking? Zorg er dan voor dat de onderdelen toch makkelijk van elkaar te scheiden zijn. De verschillende soorten plastic vragen vaak om andere recyclingprocessen.

Over de auteur

Arne Leën: Gepassioneerd door het schrijven van boeiende artikelen over verpakkingen, magazijnuitrustingen, kantoorartikelen en meer creëert Arne expertise en een uniek perspectief in de RAJA blog. Met een focus op innovatie en duurzaamheid, stelt Arne lezers in staat om weloverwogen beslissingen te nemen in hun verpakkingsactiviteiten.

Lees meer